ការប៉ះពាល់ដល់អជ្ញាធររបស់រដ្ឋ

សេចក្តីផ្តើម

ជាទូទៅប្រទេស ឬរដ្ឋណាក៏ដោយមិនថាប្រកាន់យករបបនយោបាយណាមួយនោះទេ ។  ទោះបី ប្រទេសសេរីនិយម ឬក៏ប្រទេសសង្គមនិយមក៏ដោយដើម្បី ធានាឲ្យបាននូវសន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់របៀបរៀប រយសង្គមឲ្យបានល្អនោះ គេទាមទារឲ្យមាននីតិសម្រាប់គ្រប់គ្រងហើយនីតិដែលដើរតួចំបងក្នុងការរៀបចំ រៀបរយសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គមនោះ គឺ“នីតិព្រហ្មទណ្ឌ” ។ នីតិព្រហ្មទណ្ឌត្រូវបានចែកចេញជាបីសណ្ឋានគឺ៖  នីតិព្រហ្មទណ្ឌទូទៅ នីតិព្រហ្មទណ្ឌពិសេស និង នីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ។

      នីតិព្រហ្មទណ្ឌទូទៅ៖ជាកម្រងអត្ថបទច្បាប់ដែលសិក្សាអំពីគោលការណ៍ទូទៅដូចជាការសិក្សាលើ បទល្មើសចំណាត់ថ្នាក់នៃបទល្មើសចរិតលក្ខណៈនៃបទល្មើសដំណាក់កាលនៃការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ធាតុផ្សំនៃបទល្មើស និងជាពិសេសសិក្សាលើគោលការណ៍ការអនុវត្តទោស ។ល។

      នីតិព្រហ្មទណ្ឌពិសេស ៖ ជាកម្រងអត្ថបទច្បាប់ដែលសិក្សាអំពីបទល្មើសប្រភេទបទល្មើសនិងអំពី ទោស ប្រភេទនៃទោស  ដូចជាទោសក្នុងបទឧក្រិដ្ឋ  បទមជ្ឈិម និងបទលហុជាដើម ។ អត្ថបទច្បាប់ នេះ សិក្សាលើនិយមន័យ អត្ថន័យ និងធាតុផ្សំនៃបទល្មើសនីមួយៗ ។   ឧទាហរណ៍៖​​​​   បទរំលោភ សេពសន្ថវៈ  បទបង្ករបួសស្នាម បទឃាតកម្ម  ឬការប្រមាថ និងការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការ សាធារណៈជាដើម ។

      នីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ ៖ ជាកម្រងអត្ថបទច្បាប់ដែលសិក្សាអំពីវិធានទាំងឡាយស្តីពីការរៀបចំកាករ ប្រព្រឹត្តទៅ នៃស្ថាប័នតុលាការព្រហ្មទណ្ឌគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ និងកំណត់នូវវិធានស្តីពីនីតិវិធីចោទ ប្រកាន់ នីតិវិធីស៊ើបអង្កេត នីតិជំនុំជម្រះ ព្រមទាំងកំណត់អំពីសិទ្ធិអំណាចទាំងឡាយនៃអង្គ ចៅក្រម មេធាវី មន្រ្តីនគរបាលមន្រ្តីយុត្តិធម៌ គូភាគី សាក្សី អ្នកជំនាញ ។ល។

ធាតុផ្សំនៃបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌ មានសារៈសំខាន់ណាស់ចំពោះសង្គម និងរដ្ឋនីមួយៗនៅលើ ពិភពលោកយើងនេះ ការបង្កើតច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌនេះឡើង គឺដើម្បីឲ្យមនុស្សក្នុងសង្គមចេះគោរពគ្នាទៅវិញ ទៅមក និងមានការរស់នៅប្រកបដោយសេចក្តីថ្លៃថ្លូរ និងស្ថេរភាពទើបបណ្តាប្រទេសនានា តែងតែយក ចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើបញ្ហាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌទាំងនេះព្រោះវាគឺជាកត្តាដែលធ្វើឲ្យសង្គមមានភាពចលាចល សង្គមគ្មានភាពរីកចំរើន ។ ទោះបីប្រទេសនោះខំបង្កើតឲ្យមានច្បាប់ជាច្រើន ក៏ដោយក៏នៅតែ មានមនុស្សមួយចំនួននៅតែប្រព្រឹត្តខុសនឹងច្បាប់ដដែល រហូតថែមទាំងប្រព្រឹត្តជាបទល្មើសដែលបណ្តាល ឲ្យខូចសណ្តាប់ធ្នាប់របៀបរៀបរយ សន្តិសុខ និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរសង្គមជាតិ ដែលក្រមព្រហ្មទណ្ឌហាមឃាត់ ជាដាច់ខាតជាពិសេសបទល្មើសប៉ះពាល់ដល់អាជ្ញាធររបស់រដ្ឋ ដូចជាការប្រមាថ  និងការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជ ការសាធារណៈជាដើម ។ តើការប្រមាថ និងការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈមានលក្ខណៈដូចម្តេច?

ការប្រមាថ និងការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ

             I.     សញ្ញាណ

·         ជាអំពើប្រព្រឹត្តដោយចេតនាប៉ះពាល់ដល់បូរណៈភាពនៃបុគ្គលដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និង ច្បាប់ផ្សេងៗ ការពារ

·         ជាអំពើប៉ះពាល់ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូររបស់មនុស្ស  ដែលមិនអាចរំលោភបំពានបានឡើយ

·         សេចក្តីថ្លៃថ្នូរត្រូវគោរពជាពិសេសត្រង់ថា ជាបទល្មើសពាក់ព័ន្ធទៅនឹងអាជ្ញាធររដ្ឋជាអាទិ៍រួមមាន៖ ការប្រមាថនិងការប្រឆាំងអ្នករាជការសាធារណៈ  បទញុះញង់អោយប្រព្រឹត្តិអំពើ ប្រឆាំនឹងអ្នករាជ ការសាធារណៈ  បទប្រឆាំងនឹងការអនុវត្តន៏ការងារសាធារណៈ  ។

·         ជាប្រភេទបទល្មើសប៉ះពាល់ដល់អាជ្ញាធរដ្ឋដែលមានចែងក្នុងគន្លីទី៤ ជំពូកទី៤ “ការប៉ះពាល់ ដល់អាជ្ញាធរដ្ឋ” ផ្នែកទោលនៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌដែលមានចែងអំពី ការប្រមាថ និងការប្រឆាំង អ្នករាជការសាធារណៈ ។

·         ការប្រមាថ និងការប្រឆាំងអ្នករាជការសាធារណៈ មានចែងនៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ      ចាប់ពីមាត្រា ៥០២ ដល់ មាត្រា ៥០៧ ។

·         និយមន័យនៃបទល្មើសនីមួយៗ មានភាពខុសគ្នាទៅតាមអំពើ ជនប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឧបករណ៍ ជនរងគ្រោះ និងអាស្រ័យទៅលើគោលដៅនៃការប្រព្រឹត្តបទល្មើស ។

          II.     ការប្រមាថចំពោះអ្នករាជការសាធារណៈ

ក. និយមន័យ

យោងតាមមាត្រា ៥០២ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩  បានឲ្យនិយមន័យថា ការប្រមាថ  គឺជាកាយ វាចា កាយវិការ សំណេរ គំនូរ ឬ វត្ថុដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្តី​ថ្លៃថ្នូរនៃបុគ្គល  ។

ការប្រមាថចំពោះអ្នករាជការសាធារណៈ គឺការប្រមាថទៅលើអ្នករាជការសាធារណៈ ឬចំពោះ   ពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិសាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាស នៃការបំពេញមុខ​ងាររបស់ខ្លូន ។

ខ.ធាតុផ្សំបទល្មើស

១. ធាតុនីត្យានុកូល

យោងតាមមាត្រា ៥០២ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩     ការប្រមាថចំពោះអ្នករាជការសាធារណៈ ឬចំពោះពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិសាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាស នៃការបំពេញមុខ​ងាររបស់ខ្លូន      ត្រូវផ្តទ្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ) ថ្ងៃ ទៅ៦ (ប្រំាមួយ) ថ្ងៃ    និង ពិន័យជាប្រាក់ពី ១.០០០(មួយពាន់) រៀល​ទៅ ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ។ 

v  ទោសបន្ថែម  ៖ ប្រភេទ និងរយៈពេល

យោងតាមមាត្រា   ៥០៧  នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩  ចំពោះបទល្មើសដែលមានចែងនេះ ទោស បន្ថែមដូចតទៅនេះ អាចត្រូវបានប្រកាស ​​៖

·         ការហាមឃាត់ចំពោះការកាន់កាប់​ឬ ការយកតាមខ្លួននូវអាវុធ​ គ្រឿងផ្ទុះ​និង​គ្រាប់រំសេវគ្រប់ប្រភេទ​ជា ស្ថាពរ ឬ សម្រាប់រយៈពេល ៥ ( ប្រាំ)​ឆ្នាំយ៉ាងច្រើន​​  ។

·         ការបិទផ្សាយសេចក្តីផ្តនា្ទទោស សម្រាប់រយៈពេល២ ( ពីរ)​ខែយ៉ាងច្រើន  ។

·         ការផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តទ្ទាទោស នៅក្នុងសារព័តមាន   ។

·         ការផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តន្ទាទោស តាមគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍​សោតទស្សន៍ សម្រាប់រយៈពេល ៨ (បាំ្របី)​ថ្ងៃយ៉ាងច្រើន  ។

យោងតាមមាត្រា ៥១៦ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩     ការប្រមាថចំពោះព្រះសង្ឃ  ដូនជី និងតាជី ការប្រមាទដូចបញ្ញត្តក្នុងកថាខណ្ឌទី ១នៃមាត្រា៥០២(បទប្រមាទ)នៃក្រមនេះ ដែលប្រព្រឹត្តឡើងចំពោះ ព្រះសង្ឃ  ដូនជី និងតាជី នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬក្នុងឪកាសនៃការបំពេញមុខងារ ត្រូវផ្តទ្ទាទោស ដាក់ពន្ធនាគារពី ១(មួយ) ថ្ងៃ ទៅ៦ (ប្រំាមួយ) ថ្ងៃ    និង ពិន័យជាប្រាក់ពី ១.០០០(មួយពាន់) រៀល​ទៅ ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ។ 

២. ធាតុសត្យានុម័ត

ធាតុសត្យានុម័តនៃការប្រមាថ ស្តែងឡើងតាមរយៈអំពើប្រព្រឹត្តិរបស់ជនល្មើសដោយការប្រមាថ  ដែលធ្វើឡើងដោយវាចា(ការនិយាយអាក្រក់) ឬកាយវិការ(កាយវិការ ឬសកម្មភាពណាមួយដែលបង្ហាញ ចេញធ្វើឲ្យប៉ះពាល់​ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូរនៃជនរងគ្រោះ) ឬ សំណេរ ឬ គំនួរ ឬ វត្ថុដែលប៉ះពាល់​ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូរនៃបុគ្គលជាដើម​ ហើយធ្វើទៅលើជនរងគ្រោះជាអ្នករាជការសាធារណៈ ឬចំពោះពលរដ្ឋ ទទួលអាណត្តិសាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាសនៃការបំពេញ មុខ​ងាររបស់ខ្លូន ជាមនុស្សកំពុងមានជីវិត និងមិនមែនជាពលរដ្ឋសាមញ្ញនោះទេ ។ ប្រសិនបើជនរងគ្រោះ មិនមែនជាអ្នករាជការសាធារណៈ ឬមិនមែនជាពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិសាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោត នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាសនៃការបំពេញមុខ​ងាររបស់ខ្លូន បទល្មើសស្ថិតក្នុងសញ្ញាណ ផ្សេងពីនេះ ។ ចំពោះបច្ច័យដែលជាផលពិតប្រាកដដែលកើតឡើងដោយសារអំពើប្រព្រឹត្តរបស់ជនល្មើស និងជាការអន្តរាយជាក់ស្តែង ឬជាព្យសនកម្មជាអាទី៍ដូចជា៖

·         មិនប៉ះពាល់រូបកាយ ឬអន្តរាយដល់សុខភាពផ្លូវកាយឡើយ តែប៉ះពាល់ដល់ផ្លូវចិត្តដោយការ ខ្មាស់អៀន ការតូចចិត្ត

·         ជាផលប៉ះពាល់ ឬជាការរំលោភលើសេចក្តីថ្លៃថ្នូរនៃបុគ្គលជាអ្នករាជការដែលច្បាប់ការពារ

·         អាចបង្កឲ្យជនរងគ្រោះខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះបុគ្គល ឬស្ថាប័ន ខាតការងាររដ្ឋ

·         ជាបទល្មើសសម្រេចផល នៅពេលជនល្មើសបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តអំពើរបស់ខ្លួន

៣. ធាតុអត្តនោម័ត

ជនល្មើសដែលប្រព្រឹត្តអំពើប្រមាទចំពោះអ្នករាជការសាធារណៈ ឬចំពោះពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិ សាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាស នៃការបំពេញមុខ​ងាររបស់ខ្លូន ក្នុងគោលបំណងបង្កើតជាព្យសនកម្មឡើង ដែលជាកំហុសចេតនាក្នុងការប្រព្រឹត្ត និងជាកត្តាផ្លូវចិត្តរបស់ជន ល្មើសគឺ៖

·         កំហុសចេតនាដោយចំពោះ ៖ ជនល្មើសបានមើលឃើញជាមុននូវបច្ច័យប៉ះពាល់ចំពោះអ្នករាជការ សាធារណៈ ឬចំពោះពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិ សាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌ នៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាស នៃការបំពេញមុខ​ងាររបស់ខ្លូននេះ ដោយវាចា ឬកាយវិការ ឬ សំណេរ ឬ គំនួរ ឬ វត្ថុដែលប៉ះពាល់​ដល់សេចក្តីថ្លៃថ្នូរនៃបុគ្គលជាដើម​ ហើយធ្វើទៅលើជនរងគ្រោះ ឬអាច បង្កខូចខាតប្រយោជន៍រដ្ឋនឹងកើតមានឡើង ឬ​ពិតប្រាកដនឹងកើតមានឡើង ប៉ុន្តែដើម្បីចង់បាន នូវបច្ច័យនេះ ទើបជនលើ្មសប្រព្រឹត្តនូវអំពើដែលជាបទល្មើសនេះ ។

·         កំហុសចេតនា ឬចេតនាទុច្ចរិតរបស់ជនល្មើសជាអាទិ៍៖

      ចេតនាទុច្ចរិតទូទៅ ៖ ជនល្មើសមានឆន្ទៈរំលោភបំពានលើបញ្ញត្តិច្បាប់ ហើយរារាំងមិនឲ្យ​សមត្ថកិច្ច បំពេញកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវវច្បាប់។

      ចេតនាទុច្ចរិតពិសេស ៖ ជាឆន្ទៈរបស់ជនល្មើសដែលចង់សំរេចបាននូវគោលបំណងរបស់ខ្លួន​ក្នុងការរារាំងបង្អាក់សមត្ថកិច្ចរបស់អ្នករាជការសាធារណៈដែលធ្វើសកម្មភាពដើម្បីអនុវត្តច្បាប់បញ្ជារបស់អាជ្ញាធរសាធារណៈ ឬ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ។

      III.     ការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ

ក. និយមន័យ

យោងតាមមាត្រា ៥០៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩  បានផ្តល់និយមន័យថា ការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធាណៈ  គឺជាអំពើប្រឆាំងដោយប្រើការតទល់ដោយ​ហឹង្សានឹងអ្នករាជការសាធាណៈ ដែលធ្វើ សកម្មភាព​ដើម្បីអនុវត្តច្បាប់បញ្ជារបស់​អាជ្ញាធរ​សាធារណៈ ឬ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ។

ខ. ធាតុផ្សំបទល្មើស

១. ធាតុនីត្យានុកូល

យោងតាមមាត្រា ៥០៣ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩     បទប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែទៅ ៣ (បី) ខែ និង ពិន័យជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀលទៅ ៥០០.០០០( ប្រាំសែន) រៀល ។  

យោងតាមមាត្រា ៥០៥  នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩    អំពីបទញុះញង់អោយប្រព្រឹត្តិអំពើប្រឆាំង នឹងអ្នករាជការសាធារណៈ     ការញុះញង់ដោយផ្ទាល់អោយអោយប្រព្រឹត្តប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ ត្រូវផ្តន្ទា​ទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ)​ថ្ងៃ ទៅ១( មួយ) ខែ និង ពិន័យជាប្រាក់ពី ១.០០០ (មួយពាន់)​ រៀល​ទៅ ១០០.០០០(មួយសែន)​ រៀល ។

យោងតាមមាត្រា ៤៩៤ ក្រមព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ២០០៩ អំពីលក្ខខណ្ឌអត្ថិភាពនៃការញុះញង់ បានចែងថា “ដើម្បីអនុវត្តផ្នែកនេះ ការញុះញង់អាចត្រូវផ្ទទ្ទាទោសកាលបើអំពើនេះត្រូវបានប្រព្រឹត្តិ ៖

១.តាមសំដី តាមប្រភេទណាក៏ដោយដែលត្រូវក្នុងទីកន្លែងសាធារណៈ ឬ នៅពេលប្រជុំ ជាសាធារណៈ។

២.ដោយសំណេរ ឬ គំនូរតាមប្រភេទណាក៏ដោយដែលត្រូវផ្សព្ធផ្សាយនៅក្នុងចំណោមសាធារណជន ឬ តាមអោយសាធារណជនមើល។

៣.ដោយគ្រប់មធ្យាបាយទូរគមនាគមន៍សេតទស្សន៍សម្រាប់សាធារណៈ ។

យោងតាមមាត្រា ៥០៦  នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩    អំពីបទប្រឆាំងនឹងការអនុវត្តន៏ការងារ សាធារណៈ អំពើប្រឆាំងដោយហឹង្សាទៅលើការអនុវត្តការងារទៅការអនុវត្តការងារសាធារណៈ​ឬ ការងារដែលមានប្រយោជន៍ជាសាធារណៈត្រូវផ្តន្ធាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែ ទៅ ៣ (បី) ខែ ។ ពិន័យជាប្រាក់ពី១០០.០០០ ​(​មួយសែន) រៀល​ទៅ ៥០០.០០០ ( ប្រាំសែន) រៀល ។

១.ក. ទោសបន្ថែម  ៖ ប្រភេទ និងរយៈពេល

យោងតាមមាត្រា   ៥០៧  នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩ ចំពោះបទល្មើសដែលមានចែងនេះ ទោស បន្ថែមដូចតទៅនេះអាចត្រូវបានប្រកាស ​​៖

·         ការហាមឃាត់ចំពោះការកាន់កាប់​ឬ ការយកតាមខ្លួននូវអាវុធ​ គ្រឿងផ្ទុះ​   និង​គ្រាប់រំសេវគ្រប់ប្រភេទ ​ជា ស្ថាពរ ឬ សម្រាប់រយៈពេល ៥ ( ប្រាំ)​ឆ្នាំយ៉ាងច្រើន​​  ។

·         ការបិទផ្សាយសេចក្តីផ្តនា្ទទោស សម្រាប់រយៈពេល២ ( ពីរ)​ខែយ៉ាងច្រើន  ។

·         ការផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តទ្ទាទោស នៅក្នុងសារព័តមាន   ។

·         ការផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តន្ទាទោស តាមគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍​សោតទស្សន៍ សម្រាប់រយៈ ពេល ៨ (បាំ្របី)​ថ្ងៃយ៉ាងច្រើន  ។

១.ខ.ស្ថានទម្ងន់ទោសនៃបទប្រឆាំងនឹងអ្នក រាជការសាធារណៈ

យោងតាមមាត្រា  ៥០៤  នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ឆ្នាំ ២០០៩ ត្រូវផ្ទន្ធាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ (ប្រាំមួយ) ខែទៅ ១ ( មួយ) ឆ្នាំ  និង ពិន័យជាប្រាក់ពី ១.០០០.០០០( មួយលាន) រៀលទៅ ២.០០០.០០០ (ពីរលាន) រៀល នៅក្នុងករណីដូចតទៅៈ

·         ការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ បានប្រព្រឹត្តដោយបុគ្គលច្រើនរូបធ្វើសកម្មភាពក្នុងឋានៈជាចារី​សហចារី សហចារី អ្នកផ្តើមគំនិត ឬ ជាអ្នកសមគំនិត   ។

·         ចារីមានអាវុធ​​​​​   ។

២.ធាតុសត្យានុម័ត

ធាតុសត្យានុម័តនៃអំពើប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈស្តែងឡើងតាមរយៈអំពើប្រព្រឹត្តិរបស់ជនល្មើសដោយ អំពើប្រឆាំងដោយប្រើការតទល់ដោយ​ហឹង្សានឹងជនរងគ្រោះ ដែលធ្វើសកម្មភាព​ដើម្បីអនុវត្ត ច្បាប់បញ្ជារបស់​អាជ្ញាធរ​សាធារណៈ ឬ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ការញុះញង់ដោយផ្ទាល់ អោយប្រព្រឹត្តប្រឆាំងនឹងជនរងគ្រោះ ឬអំពើប្រឆាំងដោយហឹង្សាទៅលើការអនុវត្តការងារសាធារណៈ​ ឬ ការងារដែលមានប្រយោជន៍ជាសាធារណៈ ហើយធ្វើទៅលើ ជនរងគ្រោះជាអ្នករាជការសាធារណៈ ឬចំពោះពលរដ្ឋ ទទួលអាណត្តិសាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោត នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាសនៃការបំពេញ មុខ​ងាររបស់ខ្លូន ជាមនុស្សកំពុងមានជីវិត និងមិនមែនជា ពលរដ្ឋសាមញ្ញនោះទេ។ចំពោះបច្ច័យដែលជាផលពិតប្រាកដដែលកើតឡើងដោយសារអំពើប្រព្រឹត្តរបស់ជនល្មើស និងជាការអន្តរាយជាក់ស្តែង ឬជាព្យសនកម្មជាអាទី៍ដូចជា៖

·         ប៉ះពាល់រូបកាយ ឬអន្តរាយដល់សុខភាពផ្លូវកាយ និងប៉ះពាល់ដល់ផ្លូវចិត្តដោយការខ្មាស់អៀន ការតូចចិត្ត ការខកចិត្ត

·         ជាផលប៉ះពាល់ ឬជាការរំលោភលើសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងបូរណៈភាពរាងកាយនៃបុគ្គលជាអ្នករាជការ ដែលច្បាប់ការពារ

·         អាចបង្កឲ្យជនរងគ្រោះខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះបុគ្គល ឬស្ថាប័ន បាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិ ខាតការងាររដ្ឋ

·         ជាបទល្មើសសម្រេចផល នៅពេលជនល្មើសបានចាប់ផ្តើមអនុវត្តអំពើរបស់ខ្លួន

·         អាចបង្កឲ្យជនរងគ្រោះមានរបួស

·         បាត់បង់ ឬ ប៉ះពាល់ដល់បញ្ហាសណ្តាប់ធ្នាប់សារធារណៈ

·         អំពើបានសម្រេចនៅពេលដែលជនល្មើសបានធ្វើសកម្មភាពរារាំង ឬ តទល់ដល់អាជ្ញាធរសាធារណៈ ដែលកំពុងធ្វើសម្មភាពតាមការបង្កាប់បញ្ជារបស់ច្បាប់។

៣. ធាតុអត្តនោម័ត

ជនល្មើសដែលប្រព្រឹត្តអំពើប្រឆាំងដោយប្រើការតទល់ដោយ​ហឹង្សា ការញុះញង់ដោយផ្ទាល់ ឬអំពើប្រឆាំងដោយហឹង្សាទៅលើការអនុវត្តការងារសាធារណៈ​ ឬ ការងារដែលមាន ប្រយោជន៍ជា សាធារណៈទៅនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ ឬចំពោះពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិសាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោត នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាសនៃការបំពេញមុខ​ងាររបស់ខ្លូន  ដែលធ្វើសកម្មភាព​ដើម្បីអនុវត្ត ច្បាប់បញ្ជារបស់​អាជ្ញាធរ​សាធារណៈ ឬ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ក្នុងគោលបំណងបង្កើត ជាព្យសនកម្មឡើង ដែលជាកំហុសចេតនាក្នុងការប្រព្រឹត្ត និងជាកត្តាផ្លូវចិត្តរបស់ជន ល្មើសគឺ៖

·         កំហុសចេតនាដោយចំពោះ ៖ ជនល្មើសបានមើលឃើញជាមុននូវបច្ច័យប៉ះពាល់ចំពោះអ្នករាជការ សាធារណៈ ឬចំពោះពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិ សាធារណៈ​ដោយការបោះឆ្នោតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌ នៃមុខងារ ឬ នៅក្នុងឪកាស នៃការបំពេញមុខ​ងាររបស់ខ្លូននេះ ដោយប្រើហឹង្សា ការញុះញង់ជាដើម​ ហើយធ្វើទៅលើជនរងគ្រោះ ឬអាចបង្កខូចខាតប្រយោជន៍រដ្ឋនឹងកើតមានឡើង ឬ​ពិតប្រាកដនឹង កើតមានឡើង ប៉ុន្តែដើម្បីចង់បាននូវបច្ច័យនេះ ទើបជនលើ្មសប្រព្រឹត្តនូវអំពើដែលជាបទល្មើស ។

·         កំហុសចេតនា ឬចេតនាទុច្ចរិតរបស់ជនល្មើសជាអាទិ៍៖

      ចេតនាទុច្ចរិតទូទៅ ៖ ជនល្មើសមានឆន្ទៈរំលោភបំពានលើបញ្ញត្តិច្បាប់ ហើយរារាំងមិនឲ្យ​សមត្ថកិច្ច បំពេញកាតព្វកិច្ចតាមផ្លូវវច្បាប់ ។

      ចេតនាទុច្ចរិតពិសេស ៖ ជាឆន្ទៈរបស់ជនល្មើសដែលចង់សំរេចបាននូវគោលបំណងរបស់ខ្លួន​ក្នុងការរារាំងបង្អាក់សមត្ថកិច្ចរបស់អ្នករាជការសាធារណៈដែលធ្វើសកម្មភាពដើម្បីអនុវត្តច្បាប់បញ្ជា របស់អាជ្ញាធរសាធារណៈ ឬ សេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ។

      IV.     អំពីទោសបទល្មើសប៉ះពាល់ដល់អាជ្ញាធរដ្ឋ

v  ក្រមព្រហ្មទណ្ឌខ្មែរ ឆ្នាំ ២០០៩

មាត្រា ៥០២    ៖ ការប្រមាថចំពោះមន្ត្រីរាជការសាធារណៈ ឬចំពោះពលរដ្ឋទទួលអាណត្តិសាធារណៈដោយ ការបោះឆ្នោត នៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬនៅក្នុងឪកាសនៃការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន និង  មាត្រា ៥១៦​ ៖ ការប្រមាថចំពោះព្រះសង្ឃ  ដូនជី និងតាជី   

      ដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ថ្ងៃ ទៅ ៦ (ប្រាំមួយ) ថ្ងៃ

      ពិន័យជាប្រាក់ពី ១.០០០ (មួយពាន់)រៀល ទៅ ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល  ។

មាត្រា  ៥០៣ ៖ បទប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ

      ដាក់ពន្ធនាគារពី ១ (មួយ) ខែ ទៅ ៣(បី) ខែ

      ពិន័យេជាប្រាក់ពី ១០០.០០០ (មួយសែន) រៀល ទៅ ៥០០.០០០ (ប្រាំសែន) រៀល  ។

មាត្រា ៥០៤ ៖ ស្ថានទម្ងន់ទោសនៃបទប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ

      ដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ខែ ទៅ ១ឆ្នាំ

      ពិន័យជាប្រាក់ពី ១លានរៀល ទៅ ២លានរៀល  ។

មាត្រា ៥០៥ ៖ បទញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តអំពើប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ

      ដាក់ពន្ធនាគារពី ១ថ្ងៃ ទៅ ១ខែ

      ពិន័យជាប្រាក់ពី ១ពាន់រៀល ទៅ ១សែនរៀល  ។

មាត្រា៥០៦ ៖ បទប្រឆាំងនឹងការអនុវត្តការងារសាធារណៈ ឬការងារដែលមានប្រយោជន៍ជាសាធារណៈ

      ដាក់ពន្ធនាគារពី ១ ខែ ទៅ ៣ ខែ

      ពិន័យជាប្រាក់ពី ១សែនរៀល ទៅ ៥សែនរៀល ។

មាត្រា ៥០៧ ៖ ទោសបន្ថែមៈ ប្រភេទ និងរយៈពេល

ចំពោះបទល្មើសដែលមានចែងក្នុងផ្នែកនេះ ទោសបន្ថែមដូចតទៅនេះ អាចត្រូវបវានប្រកាស ៖

១. ការហាមឃាត់ចំពោះការកាន់កាប់ ឬការយកតាមខ្លួននូវអាវុធ គ្រឿងផ្ទុះ និងគ្រាប់រំសូវគ្រប់ប្រភេទ ជាស្ថាពរ ឬ សម្រាប់រយៈពេស ៥ឆ្នាំ យ៉ាងច្រើន ។

២. ការបិទផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តន្ទាទោស សម្រាប់រយៈពេល ២ខែយ៉ាងច្រើន ។

៣. ការផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តន្ទាទោសនៅក្នុងសាពត៌មាន ។

៤. ការផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តន្ទាទោស តាមគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍ សោតទស្សន៍ សម្រាប់រយៈពេល ៨ ថ្ងៃ យ៉ាងច្រើន  ។

សេចក្តីសន្និដ្ឋាន

          ដូចនេះការប្រមាថ និងការប្រឆាំងនឹងអ្នករាជការសាធារណៈ ជាប្រភេទបទល្មើសប៉ះពាល់ដល់ អាជ្ញាធរដ្ឋ ស្ថិតក្នុងបទល្មើសថ្នាក់លហុ និងមជ្ឈឹម ហើយមានចែងនៅក្នុងក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចាប់ពីមាត្រា ៥០២ ដល់ មាត្រា ៥០៧  ។  ការប្រមាថ គឺជាកាយវាចា កាយវិការ សំណេរ គំនូរ ឬ វត្ថុដែលប៉ះពាល់ដល់សេចក្តី​ថ្លៃថ្នូរនៃបុគ្គល  ។ ការប្រឆាំងនឹង អ្នករាជការសាធាណៈ  គឺជាអំពើប្រឆាំងដោយប្រើការតទល់ដោយហឹង្សា នឹងអ្នករាជការសាធាណៈដែល ធ្វើសកម្មភាពដើម្បីអនុវត្តច្បាប់បញ្ជារបស់អាជ្ញាធរសាធារណៈ ឬ សេចក្តី សម្រេចរបស់តុលាការ ។ អ្នករាជការសាធារណៈ អាចសំដៅលើអ្នករាជការសាធារណៈ     ឬពលរដ្ឋទទួល អាណត្តិសាធារណៈ ដោយការបោះឆ្នោតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារ ឬនៅក្នុងឪកាសនៃការបំពេញមុខងារ របស់ខ្លូន ឬជា មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់បញ្ជារបស់អាជ្ញាធរសាធារណៈ ឬសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ។

         ចំពោះបទល្មើសទោសអាចត្រូវបានគេប្រកាសដូចខាងក្រោម ៖

1. រហាមឃាត់ចំពោះការកាន់កាប់​ឬ ការយកតាមខ្លួននូវអាវុធ​ គ្រឿងផ្ទុះ​   និង​គ្រាប់រំសេវគ្រប់ប្រភេទ ជា ស្ថាពរ ឬ សម្រាប់រយៈពេល ៥ ( ប្រាំ)​ឆ្នាំយ៉ាងច្រើន​​  ។
2. ការបិទផ្សាយសេចក្តីផ្តនា្ទទោស សម្រាប់រយៈពេល២ ( ពីរ)​ខែយ៉ាងច្រើន  ។
3. ការផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តទ្ទាទោស នៅក្នុងសារព័តមាន   ។
4. ការផ្សាយសេចក្តីសម្រេចផ្តន្ទាទោស តាមគ្រប់មធ្យោបាយទូរគមនាគមន៍​សោតទស្សន៍សម្រាប់រយៈពេល ៨ (បាំ្របី)​ថ្ងៃយ៉ាងច្រើន  ។

ឯកសារយោង

      កម្រងឯកសារនីតិព្រហ្មទណ្ឌពិសេស, ឯ.សាស្រ្តាចារ្យ គង់ ស្រ៊ីម,សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច

      នីតិព្រហ្មទណ្ឌពិសេស,សាស្រ្តាចារ្យ សុខ រឿន,សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច

      នីតិព្រហ្មទណ្ឌពិសេស,សាស្រ្តាចារ្យ រុន ពណ្ណារិទ្ធ,សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច

      រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឆ្នាំ ១៩៩៣

      ក្រមព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ ២០០៩

      ក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ ២០០៧

និងអត្ថបទច្បាប់ផ្សេងៗ ទៀត